Pek çoğu hukukçu olan onlarca kişi günlerdir Yalçınkaya kararı ile ilgili görüşlerimi soruyor. Bir buçuk aydır devam eden yoğunluğum henüz bitmemesi nedeniyle bu davaya henüz eğilemedim. Ayrıca yazılarımda bu karar ile ilgili beklentilerimi dile getirmiştim. Örnek olarak bu yazımı okuyabilirsiniz: YALÇINKAYA V. TÜRKİYE KARARI NE ANLAMA GELİYOR?
Hem bana yöneltilen onlarca sorudan hem de sosyal medya genel olarak yöneltilen sorulardan anladığım kadarıyla Yalçınkaya davasının niteliği, çıkacak olası karar ile bu kararın etkileri ile ilgili kafalar karışık. Ben de tüm bu kafa karışıklığını giderebilecek, mevcut tüm soru işaretlerini ortadan kaldıracak şekilde beş yazılık bir yazı serisi hazırladım. Aslında kısa bir yazı hazırlamak istemiştim ama tüm sorulara cevap vermeye çalışırken yazı epey uzun oldu. Ben de yazımı konu bütünlüğünü koruyarak beş ayrı yazı olarak yayımlamaya karar verdim.
Aşağıda ele aldığım tüm konu başlıklarını bulabilirsiniz. Tüm sorulara cevap vermeye çalıştım yine de soru sormak isteyen olursa tarafıma sorularını rahat bir şekilde yöneltebilir.
(1. Yazı, Kırmızı ile gösterilen herhangi bir başlığa doğrudan gitmek için ilgili başlığın üzerine tıklayınız)
(Aşağıdaki konuları ele aldığım 2. yazıma ulaşmak için tıklayınız)
III. YALÇINKAYA V. TÜRKIYE (B. NO.: 15669/20) DAVASININ ETKİSİ
A. AIHM ÖNÜNDEKI DAVALAR BAKIMINDAN
B. TÜRK HÜKÜMETİ TARAFINDAN ALINACAK ÖZEL VE GENEL ÖNLEMLER
(Aşağıdaki konuları ele aldığım 3. yazıma ulaşmak için tıklayınız)
C. YENİDEN YARGILAMA TALEBİ
(Aşağıdaki konuları ele aldığım 4. yazıma ulaşmak için tıklayınız)
D. YALÇINKAYA DAVASININ TUTUKLULAR BAKIMINDAN SALIVERİLMEYE ETKİSİ
E. YALÇINKAYA DAVASININ KAMU GÖREVİNDEN ÇIKARILMALARA ETKİSİ
(Aşağıdaki konuları ele aldığım 5. yazıma ulaşmak için tıklayınız)
YALÇINKAYA KARARI SONRASI KİMLER HANGİ BAŞVURULARI YAPMALI
I. TUTUKLULAR
II. HÜKÜMLÜLER
A. AİHM’E BAŞVURAMAYAN, BAŞVURU SÜRESİNİ KAÇIRANLAR YA DA BAŞVURUSU REDDEDİLENLER
B. AİHM ÖNÜNDE BAŞVURUSU DERDEST OLANLAR
DAVANIN ÖNEMİ
I. AİHM’İN BU DAVAYA VERDİĞİ ÖNEM
Yalçınkaya v. Türkiye (B. No.: 15669/20) davası AİHM Dairesi önünde yalnızca üçüncü seviye (en düşük) öneme sahipken, Daire, söz konusu davanın ‘Sözleşme veya Protokollerinin yorumlanmasına ilişkin ciddi bir sorun teşkil etmesi nedeniyle’ yargılama yetkisini Büyük Daireye bırakmıştır (karar için tıklayınız). Bu haliyle söz konusu dava KEY CASE (ANA DAVA) niteliğini almıştır. ANA DAVA ‘Genel olarak veya belirli bir Devletle ilgili olarak içtihadının geliştirilmesine, açıklığa kavuşturulmasına veya değiştirilmesine önemli katkı sağlayan tüm hükümler, kararlar ve tavsiye niteliğindeki görüşler.’ Rahatlıkla söyleyebilirim ki AİHM de söz konusu davaya bizim atfettiğimiz önemi atfetmektedir.
II. BU DAVANIN GÜLEN HAREKETİNE İLİKİN ŞU ANA KADAR GÖRÜLEN DAVALARDAN FARKI
İfade Özgürlüğü’nün ihlaline dayanan Yasin Özdemir v. Türkiye (B. No.: 14606/18) kararını bir kenara bırakacak olursa Mahkeme, Gülen Hareketi’ne ilişkin davalarda şu ana kadar yalnızca hep 5. Madde (Özgürlük ve Güvenlik Hakkı) ile ilgili davalarda karar verdi. Bizim açımızdan ise kıyas yapacağımız iki dava var:
427 eski yargı mensubunun hukuka aykırı bir şekilde tutuklandığı Turan ve Diğerleri v. Türkiye (Başvuru no. 75805/16 ve diğer 426 başvuru)
AİHM’in ‘ByLock haberleşme uygulamasını kullanmanın terör örgütü suçu için yeterli şüphe ve somut bir gerekçe oluşturamayacağını’ tespit ettiği Akgün v. Türkiye davası (B. No.: 19699/18)
A. AKGÜN V. TÜRKİYE DAVASI (B. NO.: 19699/18)
Akgün v. Türkiye (B. No.: 19699/18) davasında başvurucu şu maddelere ilişkin şikayetlerde bulunmuştur:
(Madde 3) İşkence yasağı
(Madde 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı
(Madde 6) Adil yargılanma hakkı
(Madde 7) Kanunsuz ceza olmaz
(Madde 8) Özel ve aile hayatına saygı hakkı
(Madde 9) Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü
(Madde 10) İfade özgürlüğü -{genel}
(Madde 13) Etkili başvuru hakkı
(Madde 14) Ayrımcılık yasağı
2 Nisan 2019 tarihinde ise Mahkeme, yalnızca (Madde 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı ile ilgili şikayetleri hakkında Hükümeti gözlemlerini sunmaya davet etmiştir (metin için tıklayınız) DİĞER ŞİKAYETLERİ KABUL EDİLEMEZ BULMUŞTUR (karar için tıklayınız). Mahkeme yaptığı yargılama sonucu verdiği kararında başvurucunun (Madde 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı’nın ihlal edildiğine karar vermiştir (karar için tıklayınız).
B. TURAN VE DİĞERLERİ v. TÜRKİYE DAVASI (Başvuru no. 75805/16 ve diğer 426 başvuru)
Turan ve Diğerleri v. Türkiye (Başvuru no. 75805/16 ve diğer 426 başvuru davasında başvurucular şu maddelere ilişkin şikayetlerde bulunmuştur:
(Madde 3) İşkence yasağı
(Madde 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı
(Madde 7) Kanunsuz ceza olmaz
(Madde 8) Özel ve aile hayatına saygı hakkı
(Madde 13) Etkili başvuru hakkı
(Madde 14) Ayrımcılık yasağı
17 Nisan 2019 tarihinde ise Mahkeme, yalnızca (Madde 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı ile ilgili şikayetleri hakkında Hükümeti gözlemlerini sunmaya davet etmiştir (metin için tıklayınız) DİĞER ŞİKAYETLERİ KABUL EDİLEMEZ BULMUŞTUR. Mahkeme yaptığı yargılama sonucu verdiği kararında tüm başvurucuların (Madde 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı’nın ihlal edildiğine karar vermiştir (karar için tıklayınız).
C. YALÇINKAYA V. TÜRKIYE (B. NO.: 15669/20) DAVASI
Yalçınkaya v. Türkıye (B. No.: 15669/20) davasında başvurucu şu maddelere ilişkin şikayetlerde bulunmuştur:
(Madde 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı
(Madde 6) Adil yargılanma hakkı
(Madde 7) Kanunsuz ceza olmaz
(Madde 8) Özel ve aile hayatına saygı hakkı
(Madde 9) Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü
(Madde 10) İfade özgürlüğü-{genel}
(Madde 11) Toplantı ve dernek kurma özgürlüğü
(Madde 13) Etkili başvuru hakkı
(Madde 14) Ayrımcılık yasağı
(P1-1) Mülkiyet Hakkı
19 Şubat 2021 tarihinde Mahkeme, tüm bu şikayetler ile ilgili Hükümeti gözlemlerini sunmaya davet etmiştir (Bildirim yazısının Fransızca orijinal metni için buraya tarafımca yapılmış Türkçe çevirisi için buraya tıklayınız). Söz konusu davada ilk defa Mahkeme, Hükümet’e tüm davaların esasını etkileyecek aşağıdaki konularda sorular sormuştur:
Türk mahkemelerinin bağımsız ve tarafsızlığı,
ByLock’a ait verilerin usule aykırı olarak temin edilmesi,
ByLock’a ait ham verilerin mahkemeler tarafından incelemeye tabi tutulmaması,
Mahkumiyet kararında terör örgütü üyeliğine ilişkin yeterli gerekçelendirme yapılmaması,
İletişim kayıtlarının usule aykırı şekilde muhafaza edilmesi,
ByLock verilerinin güvenilirliği,
MİT’in ByLock’a ait verileri nasıl işlediğinin bilinmemesi,
ByLock’a ait verilerin bir suretinin başvurucuya verilmemesi,
Mor Beyin olayı,
Darbe girişiminden sonra HSK’nın ve Yargıtay’ın yapısının değişmesi
Fethullah Gülen’in beraatinin onaylandığı Yargıtay'ın 24 Haziran 2008 tarihli kararı ve maddi zamanda Gülen Hareketi’ni bir terör örgütü olarak nitelendiren bir yargı kararının bulunup bulunmaması,
Başvurucunun kendisine isnat edilen eylemlerin terör örgütü üyeliğini doğurabileceğini bilememesi,
Terör örgüt üyeliği suçunun maddi ve manevi unsurlarını oluşup oluşmadığı,
ByLock’a ait verilerin “özel hayatı” veya “yazışmalara” saygı duyma hakkı kapsamına girdiği
Mahkeme ilk defa yukarıdaki konulara büyük bir önem atfetmiştir ve de dahası sorunların ‘Sözleşme veya Protokollerinin yorumlanmasına ilişkin ciddi bir sorun teşkil etmesi nedeniyle’ dava Büyük Daire’ye havale edilmiştir.
BU HUSUS GERÇEKTEN ÇOK ÖNEMLİDİR. MAHKEME AYNI KONUDA DİLE GETİRİLEN ŞİKAYETLERİ DAHA ÖNCE HİÇ İNCELEMEYİP SADECE İLGİLİ BAŞVURUCULARIN HAKSIZ BİR ŞEKİLDE TUTUKLANDIKLARINI TESPİT ETMEKLE YETİNMİŞTİ. ŞİMDİ İSE MAHKEME BU KONULARDA ESASLI BİR İNCELEME YAPACAKTIR. DAVA YUKARIDAKİ KONULAR ETFAFINDA DÖNECEK OLUP BU KONULARDAN HERHANGİ BİR İLE İLGİLİ BİR İHLAL KARARI ÇIKMASI TÜM DAVALARIN DA SEYRİNİ DEĞİŞTİRECEKTİR.
(Aşağıdaki konuları ele aldığım 2. yazıma ulaşmak için tıklayınız)
III. YALÇINKAYA V. TÜRKIYE (B. NO.: 15669/20) DAVASININ ETKİSİ
A. AIHM ÖNÜNDEKI DAVALAR BAKIMINDAN
B. TÜRK HÜKÜMETİ TARAFINDAN ALINACAK ÖZEL VE GENEL ÖNLEMLER
i. Yalçınkaya Kararı Sonrası Türk Hükümeti Tarafından Alınacak Özel Önlemler
ii. Yalçınkaya Kararı Sonrası Türk Hükümeti Tarafından Alınacak Genel Önlemler
Comments